U poslednjih nekoliko godina, fenomen poznat kao “Crni petak” stekao je veliku popularnost i u Srbiji. Iako ova trgovinska tradicija potiče iz Sjedinjenih Američkih Država, malo je poznato da je nastala usled tamnih i nesrećnih događaja.
“Crni petak” označava početak božićne kupovine u SAD-u, karakterisan masovnim i značajnim popustima. Međutim, iza ove tradicije kriju se i mračne strane, jer gužve u najvećim tržnim centrima često su rezultirale sukobima i povredama. Statistika dodatno potvrđuje da je “Crni petak” u SAD-u označen kao dan sa najviše uzbuđenja i nezgoda. Naime, podaci pokazuju da je 2006. godine, tokom dana sa najvećim popustima, život izgubilo sedam osoba, dok je 98 njih pretrpelo ozbiljne povrede. Ova brojka ukazuje na tamnu stranu ove trgovinske tradicije, naglašavajući potrebu za oprezom i promišljenim ponašanjem tokom ovog frenetičnog perioda kupovine.
Prva zabeležena upotreba termina “Crni petak” u istoriji ne vezuje se za šoping, već za nešto sasvim suprotno – finansijsku krizu. Krajem septembra 1869. godine, dolazi do kraha američkog tržišta zlata, izazvanog manipulacijama na berzi od strane Džej Goulda i Džejmsa Fiska. Taj petak se smatra ključnim trenutkom koji je doveo do slobodnog pada berze i bankrota mnogih, od Vol Strita do obilnih farmera.
Pored toga, naziv “Black Friday” povezan je i sa radnicima koji su nakon Dana zahvalnosti prijavljivali bolest kako bi produžili vikend. Velike gužve koje su nastajale zbog ovog produženog odmora dovele su do potrebe za dodatnim policijskim prisustvom, što je doprinelo stvaranju naziva, ne zbog trgovaca, već zbog policije.
Postoji i objašnjenje koje se veže uz prodavce. “Crni petak” navodno označava dan kada prodavci počinju ostvarivati profit, prelazeći iz gubitka (“crvenog”) u dobit (“crno”) prema knjigovodstvenim standardima.Još jedno objašnjenje datira iz 1800. godine, kada su vlasnici plantaža na jugu Amerike prodavali robove po sniženim cenama dan nakon Dana zahvalnosti.Iako ova verzija “Crnog petka” izaziva kontroverze i proteste koji osporavaju tradicionalno slavlje ovog dana, istinitost ove priče i dalje ostaje neutvrđena.
